Strandvandring på Jæren. Sørnesvågen, Indraberget, Ytraberget og Sømmebukta.

Den 22. juni arrangerte Sola kommune sin andre "Strandvandring på Jæren 2022". Onsdagen før hadde dei frivillige tatt turen frå Viste strandhotell til "Brutt lenke", eit monument etter Aleksander Kielland ulykka. Det ligg på Måkaberget, Hafrsfjord. Den turen er så kort å gå at eg sto over. For meg er det lang kjøring og kort tur.

På Ytraberget har eg nå vore fleire gonger. Men denne turen er akkurat passeleg lang for ein skikkeleg turdag. Dagen kom med nydeleg turver. Frå Sola kommune møtte to turleiarar. Resten av følget var fem deltakarar frå Klepp kommune.

Ved Sørnesvågen er det grei parkeringsplass. Om ein ikkje finn plass her, kan ein parkera litt lenger mot nord ved ein idrettsplass, Våganes Fotball. Biletet viser litt av kunstverket til Roland Lengauer. Det har vore her sidan 1986. Ormen er eit fleirfarga monster som buktar seg i vasskorpa og inn på land. Friluftsområdet vert berre kalla Ormen Lange. Frå Solavegen, F.v.510, må ein ta av til Våganesvegen for å koma fram. Det er godt skilta.

Frå Ytraberget ser ein utover Hafsfjord. Her er holmane Sømsøy og Prestøy. Prestøy er størst. Ein klår dag kan ein sjå over Hafrsfjord til Madla og monumentet Sverd i fjell. Me kunne og sjå over til turstien som går frå Sverd i fjell og langs Hafrsfjord ved Madlasandnes.

Våre turleiarar valde å gå sørover langs Sørnesvågen i retning Sømmebukta først. Begge leiararne hadde førebudd seg godt og kunne fortelja mykje om stadnamn og historie. Det var leit at berre me fem frå Klepp fekk nyta godt av informasjonen. Men sidan me var få turgåarar, så vart det desto hyggelegare. Me vart godt kjende med kvarandre. I juni sto nokre utvalde sverdliljer i blomst.

Ei god stund før sommaren 2022 hadde me ein forrykande uversdag. Langs stien frå Sørnesvågen til Sømmebukta sto det eit gammalt naust rett i stien. Der måtte me lirka oss ned mot vatnet og gå over nokre steinar for å koma forbi. Dette var til hinder for dei som bruker rullestol. Uveret fekk det gamle naustet til å siga rett ut i sjøen. Det vart heilt ubrukeleg. Dermed vart stien opprusta, og nytt, flott naust kom opp berre få meter frå der det gamle sto. Stien vart brei og god og oppgrusa. Me har vore der med el-scooter. Det gjekk heilt utmerka å koma forbi.

Fleire strekk på denne stien hadde blitt oppgradert sidan eg gjekk der året før. Det er vakre parti med nydeleg lødde steingardar. Dei to trufaste turvenninnene mine langar godt ut. Turvegen er ikkje kupert, så han er heller lett å gå. På innsida går ein forbi jordbruksområde. Det er utsikten til Hafrsfjord som er mest tiltalande her.

Både i Sola kommune og på turane i Randaberg kommune dette året, var det møtt opp ein del folk frå Klepp. Vegen her langs Hafrsfjord opna i 2020 har eg lese på ein nettstad som heiter "norge.sandalsand.net".
Forbetringane frå 2021 til 2022 var ganske store. Framleis står det att ting som Sola kommune vil oppgradera.

Omtrent halvvegs til Sømmevågen var ein grunneigar i full gang med vedsjau. Landskapet kan sjå fattig ut på trevirke viss ein berre konsentrerer seg om sjøsida. Når eg nå har gått turen fleire gonger, har eg oppdaga at i jordbruksområda er det ein del skogdottar. Mykje av det er blandingsved. Det er eit heilt arbeid å kløyva ved når ein er aleine. Heldigvis hadde bonden godt arbeidsver.

Så langt sørover frå Sørnevågen ser ein godt over til dei enorme flatene ved Sola sjø, nær Flyhistorisk museum. Museet kan ein her berre skimta i høgre biletkant. Eg tok biletet for å visa Sømmebukta. Mange ein gong har både eg og du som les, kome med fly over denne bukta. Så nær flyplassen går flya ganske lågt. Dermed ser ein  landskapet godt i fugleperspektiv.

Evelyn Haga med gul vest var ein framifrå turleiar. Ho hadde mykje spanande å fortelja. Stien kan ein fylgja vidare nordover frå dette punktet. Men då må ein gå på asfalt og kryssa ein traffikert veg langs flypassen. Flystøyen er sjenerande i denne delen av løypa. Vår gruppe valde å snu her. 

Etter å ha kome tilbake til Sørnesvågen, gjekk me ut på pynten som heiter Ytraberget. Til sist klatra me opp på Indraberget. Ei glassplate med innteikna vikingskip er interessant. Viss ein siktar godt, kan ein sjå vikingskipa som seglar inn og på Hafrsfjord.

Kunstverker ser ganske uskyldig ut. Men det gir god effekt å stå ved benken og sjå utover fjorden.

Frå Indraberget er det lett å forstå kor vanskeleg det må vera å lura seg inn i Hafrsfjord. Frå toppen av Indraberget har ein full kontroll over innløpet i vest. Ytraberget og Indraberget skiller Grannesvågen frå Sørnesvågen. Grannesholmen ligg i Grannesvågen.
Denne turstien er eigentleg ganske ny og kanskje ikkje så godt kjend. Men han er spanande for både vaksne og barn. 

I juli hadde eg med meg eit barnebarn på godt og vel seks år. Ho var full av undring over alt me såg og opplevde. Me heldt oss til Ytraberget, Indraberget og Sørnesvågen. Det var akkurat passeleg for ei lita jente.

"Standvandring på Jæren" 2022, Viste Strandhotell til Visnestangen og til Vistehola.

Randaberg kommune arrangerte to strandvandringsturar i 2022. Den første gjekk heilt i nord mot Tungenes. Tur nummer to starta ved Viste Strandhotell. Der eg god parkering. Eg valde å kjøra Fv. 110 og så Fv. 109 om Sola og Hafrsfjord frå Klepp. Det var ikkje lurt. Der kom eg ut for ein god del tungtrafikk i området ved Snøde og Risavika. Heldigvis kom eg til start nokre minutt før klokka 10:00.

Stranda på Viste låg einsam då turen starta. Tre timar seinare var her liv og røre og skulebarn som skulle læra å surfa.

Stien gjekk så nær kystlinja som det kunne gå an. Den gule irisen, sverdlilja, hadde så vidt opna seg. Hytter og naust låg forsiktig i landskapet. Stien var særs lett å gå. Blomstene i dette området gjer både botanikarar og andre varme om hjartet. Mengder av fugl av mange slag finn føde og kvile under eit av viktigaste fugletrekka  mellom Europa og Arktis. Eg har lese på nettsider om Randaberg for å finna desse opplysingane.

Frå Klepp kom det fire turgåarar utanom meg. Gerd Elise Johansen og Reidun Håland har eg vore på tur med ganske ofte. Til saman var me 21 som gjekk turen. Førse slåtten var unnagjort her på Viste.

For oss som kjem frå Klepp, er det nytt og flott å gå så nær svaberga. Byfjorden låg så stille så stille. 

Området her er eit landskapsverneområde. Det er  oppretta på grunn av sitt eigenarta kultur- og naturlandskap.

På veg inn til Vistnestunet. Det har  budd folk på Vistnes i mist 4000 år. Vistnestunet er eit gardsmuseum frå 1897 med heimehus, eldhus, løe og vindmaskin. Garden blir i dag nytta til omvising for publikum og til skuleundervising. Her kan familiar koma og oppleva både dyr, utstyr frå gamle dagar, gamle hus og treskedag.

Vindmaskinen. Denne eineståande vindmølla vart nytta til å driva treskeverket då dei treskte kornet i løa.

Heimehuset med kvardagsinngang. På motsett side var det hovudinngang med dobbeldør. Ein gong for ganske lenge sidan var eg her saman med tre andre ektepar. Me hadde kledd oss ut i gamle klede. Rømmegrøt blei servert av dei som hadde laga til samlinga. Nå fekk eg sjå att stova me sat i. Alt var heilt prikk likt slik eg hugsa det.

Eldhuset sett frå baksida. Steinhuset fekk meg til å tenkja på filmseriar me har sett frå Shetland eller Skottland. Det er kanskje ikkje så rart. I Norge har me nok lært mykje om steinarbeid frå Storbritania.

Eldhuset er bygd av gråstein tidleg på 1900-talet. Løa er bygd i 1874 og er ei stavløe.

Frå Vistnestunet gjekk vandringa om dagsturhytta. Her kunne ein velja å gå grussti eller fylgja kystlinja. Me gjekk langs kysten. Dagsturhytta låg også her fabelaktig til i landskapet. Dette er berre litt av det ein kan sjå. Hytta var ikkje offisielt opna. Me forsto likevel ganske fort at det må bli eit ynda turmål.

Neste mål på turen var Vistnestangen og Viste fyr. Her er me på god veg. Nausta her ligg også forsiktig og fint i landskapet.

Etter å ha gått i krinkel og krokar ved naust og nær hytter, kom me så til Viste fyr. På eit kart såg eg det heitte Vistnestangen lykt. Når ein står ved Brutt lenke-monumentet på andre sida av Byfjorden, kan ein sjå det vesle fyret.

Reidun Håland er fotograf ved Vistnestangen lykt.

Nå er me på historisk grunn. Vel 100 meter frå sjøkanten ligg Vistehålå. Her budde det folk frå steinalderen til folkevandringstida, frå 6000 år f. Kr. til 500 år e. Kr.. Ved det gamle tunet på Viste ligg ruinar etter ei steinkyrkje frå middelalderen, 1200 - 1300 e. Kr..

Namnet "Viste" kan stamma frå ordet "vist" som tydde "et eldre veidefolks midlertidige bosted".

Vika utanfor, Vistevika, som grenser både til Sola og Stavanger, har namn etter denne garden.

Desse opplysingane fann eg på ei side til Randaberg kommune: "Langs kysten i Randaberg".

Sist eg besøkte hola, syntest eg ho var så lita. Det var nok rett tenkt. I seinare tid har hola nemleg blitt reinsa og det har blitt gravd framføre ho. Nå kunne eg mykje lettare forstå at her hadde budd opp mot 10 personar på same tid. 

"Standvandring på Jæren" 2022, Sandestranda til Tungenes fyr og tilbake

Turane i prosjektet "Strandvandring Jæren" 2022 er laga som eit samarbeid med frivilligsentralane i Hå, Klepp, Sola og Randaberg. I fjor var ikkje Randaberg med i prosjektet. Eg trur ikkje dei hadde oppegåande frivilligsentral då. Eg hadde gleda med i lang tid til første tur. Den gjekk frå Sandestranda til Tungenes Fyr og tilbake. På Tungenes Fyr har eg vore opptil fleire gonger. Men på Sandestranda hadde eg ikkje sett min fot tidlegare. Sist eg besøkte Tungenes Fyr, gjekk eg litt på svaberga rund fyret. Nå fekk eg ei heilt anna og spesiell oppleving med å gå mest heile turen ut mot havgapet.

Stranda er ikkje stor. Heldigvis var det god skilting på Tungenesvegen. Eg hadde kjørt E39, Mekjarvikvegen, frå Klepp til avkjøring Harestadvika. Der slyngde vegen seg under E39 og gjekk vestover langs Harestadvegen. Det var siste avkjøring før Mekjarvik og Byfjordtunnellen. Heldigvis hadde eg studert kartet godt på førehand. Det var nemleg ikkje varsel om at ein kom til Harestadvegen.
Sande barnehage ligg rett sør for siste avkjøring til parkeringsplassen på Sandestranda.

Turleiarar var Anne Grødem i Randaberg turlag og Morten Kvanvik Rønne frå Frivilligsentralen i Randaberg. Turleiaren med vest frå Den Norske Turistforening viste seg å koma frå austsida av London. Han var geolog av yrke. Me fekk ein god prat litt lenger fram på turen. Morten Kvanvik Rønne var flink til å ønska velkommen og til å få eit fint tempo på turen. Han oppsummerte kva for stader turgåarane kom frå. Frå Klepp var me seks personar. Så vidt eg fekk med meg, var det ikkje folk frå Hå.

Vermeldingane hadde vore temmeleg usikre. Det var tryggast å ha på regnbukse og regnjakke, fann eg ut. Utruleg nok var det  berre i Sandebukta at me fekk litt dryss av noko vått frå himmelen. I havet sto skodda. Men så letna det i veret meir og meir. Det første strekket gjekk i vasskanten i sand og litt leire.
Vinden forsvann. 

Slike svaberg kom me til etter ganske kort tid. Strandnelliken som  eigentleg heiter fjørekoll, viste seg frå si beste side med skarp rosalilla farge. Eg har lett på nettet for å finna ut om den gule veksten er rustlav, sopp eller rur eller noko anna. Svar har eg ikkje funne. Rustlav har eg mest tru på. Vakkert var det i alle fall.

Under vandringa passerte me både naust og hytter. Dei fleste hyttene såg ut til å ha stått der i ganske lang tid. Nokre var fint oppgraderte, men dei var små og passa såleis godt inn i miljøet. Kanskje Randaberg kommune har stenge krav til hytter som ligg så nær havgapet og rik flora og rikt fugleliv.

Her er me snart på yttarste neset av Tungenes. Ferja Stavanger - Kvitsøy vert nærmaste nabo. Ganske langt uti havet ligg Kvitsøy. Nordsjøen ligg i vest.

Tungenes Fyr. Denne gongen møtte eg fyret frå ein heilt anna vinkel enn når ein kjem dit med bil. Eg hadde ikkje heilt forstått kor mange bygningar det er og kor store dei er. På innsida av fyret hadde me rast. Ein ung mann tilsett i Jærmusea, fortalde livleg og underhaldande om korleis fyret vart til i 1828.

Tungenes utgjer den nordlege enden av Jæren og begynnelsen på innseglinga til Stavanger. Nokre talglys i eit loftsvindu i Tungevågen leidde fiskarane inn til Stavanger. Silfisket og silda gav byen store inntekter. I dag er Tungenes Fyr først og frams eit kulturelt fyrtårn med eit mangfaldig aktivitetstilbod. Her kan du oppleva utstilling av kunst og konsertar. 

Tiriltunga lyste godt opp.

Frå parkeringaplassen på Tungenes er det laga sti langs kysten som følgjer Byfjorden. Her seglar båtar og cruiseskip inn til Stavanger.

Skipet var av den store sorten denne dagen.

Det er ikkje ofte eg kjem over bekkeblom nå for tida. Langs turstien fekk eg med meg ein fin samling mellom nokre steinar. Neste tur i Randaberg går frå Viste Standhotell, langs sjøen frå Vistestranda. Dagsturhytta og fyrlykta på Vistnes skal ein gå til. Vistehola eller Svarthola er ein  attraksjon frå bronsealderen. Eg håper å få med meg den turen også.

Håpet er lyseblått. Irisen i Randaberg var sterkt blå.

Turar på Høgjæren januar til mars i 2022

Høgjæren byr på mange flotte turområde sommar som vinter. Allerede i januar fekk eg vera med nokre turdamer på første topptur. Litt opptimistiske var me nok. Vermeldingane var ikkje dei beste, men ut ville me. Målet vårt var eigentleg Bjødnalia. Der var det så mykje is i løypa at me måtte snu. Neste mål vart Synesvarden. Her bles det ganske kraftig, mest så me fekk problem med å gå oppreiste. Men desse damen ville ikkje gje seg. 

Himmel og jord gjekk mest i eitt i fargane. Heldigvis var stien lett  å gå på. Snødybden var ikkje så stor.

Alle fire damene hadde kledd seg godt. Me måtte pakka oss inne og ha hettene på. Eg hadde ekstra genser med i sekken. Den ullgenseren var eg rask til å ta på meg. Det var ikkje mange turgåarar å sjå. Berre i starten av løypa møtte me to andre friske turdamer som kom frå Steinkjerringa.

I mars fekk me mange dagar med usedvanleg godt turver. Tidleg i mars kjørde eg aleine til Bjerkreim  og parkerte på Moi ved Fv. 504. Snøen var vekke nedst i turløypa opp til Urdalsnipa. På Røyslandsvatnet låg eit tynt islag. Speglinga i vatnet viser kor stille denne dagen var, 07.03. 

Frå bikubene kom det ikkje ein lyd. Kvar gong eg har vore på tur her, står dei trufast nær Røyslandsvatnet. Så eg reknar med det er liv her om sommaren og om hausten.

Snøen dukka opp etter kvart som vegen snodde seg oppover. Eg trur ikkje det var såpass mykje at ein kunne ha tatt seg ein skitur. Sola gav litt varme. Vinden merka eg ikkje før eg var heilt på toppen attmed masta.

Den siste mandagen i mars, 28.03, fekk eg ny anledning til topptur på Høgjæren. To turvenninner ville ha meg med til Karten og Brusaknuten. Eg studerte vermeldinga i tilfelle det var meldt regn. Nei, sjanse for sol i tolvtida, sa Yr.no. Kor mykje vind som var varsla, tenkte eg ikkje på i det heile tatt. Det var meldt vind, mykje vind. Parkeringplassen til Karten og Brusaknuten ligg også temmeleg nær F.v. 504. Han ligg nærmare hovudvegen enn parkeringsplassen til Moisendaren. Før peilte me inn eit skur me skulle stå attmed. Skuret var reve. Berre nokre plankerestar var att og noko av innhaldet i skuret. Men det står ei høg mast som er eit godt landemerke her. 

Skodde hadde eg ikkje tenkt på. Skodda låg heller tjukk berre me kom bittelitt opp i høgda. 

Alle tre damene tenkte i sitt stille sinn at det ville vera uforsvarleg å prøva seg opp til Brusaknuten slik veret såg ut før klokka elleve. Me skulle akkurat leggja ein slagplan for vidare tur. Der kom sola såpass fram at skodda letta og me såg kor ruta gjekk vidare oppover. Ja, det var ikkje vanskeleg i det heile å finna røde merker. 

Eg hadde ikkje med ekstra klede på denne turen. Det kunne eg så vel ha hatt. Den første timen var kald i skodda og vinden. Seiare på dagen fekk eg låna varmare vanter.

Utsikt frå Karten 7. mars. Den dagen var mest vindstille. 

Frå Karten kom me oss trygt gjennom ein skog og opp ur og stein og så litt nedover. Store straummaster og fleire område med vindturbinar pregar landskapet. Dei er heldigvis lette å navigera etter. Himmelen vart ganske flott og blå jo lenger det lei på dagen.

Rundturen går her mot slutten. Gerd Elise og Reidun er fantastiske turvenner. Eg har ikkje funne namn på det vesle vatnet.

Gamle damer rustar ikkje så fort. Me går kanskje seint, men me held ut og kjem fram. Eg trur det vil gå nokre år til før me er like rusta som reiskapen her i målområdet.